(27 januari 2018)
artikelen
Dit was het dan
(27 januari 2018)
Het is 31
december 2017. We gaan op tijd naar
de kerk in Farmsum om nog even wat door te
nemen. Er wordt een sopraansolo verwacht
(van Gera van der Hoek), muziek vóór de dienst,
ná de dienst, een Pater Noster en een couplet in
wisselzang met de gemeente, en dat alles in de
afscheidsdienst van ds. Itse de Boer.
We zijn ruim een uur voor aanvang aanwezig.
De koster is er ook al. Hij wil niets aan het toeval
overlaten.
Als we onze muziek hebben doorgenomen, heel lang voordat
de dienst zal aanvangen, begint de kerk al vol te stromen. Ruim
200 mensen willen dit afscheid meemaken. Als inleidend
orgelspel speel ik ‘Liebster Jesu wir sind hier’ van Johann
Sebastian Bach. Wat klinkt dat toch heerlijk op het Lohmanorgel
in de Farmsumer akoestiek!
Na het intochtslied (Psalm 93) en het Kyrie en Gloria (Gezang
299e) wordt er gelezen uit Jesaja. En nadat we zongen van de
heldere morgenster uit Gezang 518 klinkt het verhaal van de
oude Simeon en Hanna in de tempel. Als inleiding op de preek
zingen we de lofzang van Simeon (Gezang 159a). Je zou
verwachten “Zo laat Gij, Heer, uw knecht, naar ’t woord hem
toegezegd thans henengaan in vrede…” maar de tekst blijkt in
het nieuwe boek anders: “Nu is het woord gezegd waarmee, o
Heer, uw knecht wordt vrijgekocht in vrede.” Over dat heengaan
wordt niet gerept.
Dit was het dan
“Nou, dit was het dan”. Zo begint Itse de Boer zijn preek, en
diep in zijn hart zou hij zo ook afscheid willen nemen. Nuchter,
bescheiden en kort.
Maar hij begrijpt dat er meer gezegd moet worden. Hij noemt de
tegenstelling in het gelezen Bijbelverhaal: het piepjonge
ouderpaar, Jozef en Maria dat de oude Simeon en de stokoude
Hanna ontmoet.
Simeon, zijn naam betekent ‘verhoring’, en Hanna (‘genade’),
zijn aan het einde, hun missie is volbracht, ze kunnen er gerust
op zijn.
“Uiteraard ben ik Simeon niet! Maar ik kom er een beetje in de
buurt…” En Itse verhaalt over zijn bevestiging als predikant in
Schermerhorn op 29 november 1981, de Eerste Advent,
uitziend naar de Kerst. Nu neemt hij afscheid op de Eerste
zondag ná de Kerst. Na 36 jaar is het mooi geweest. “Is het
goed gekomen? Nog niet…”
“Het was niet echt een succes. Alle gemeentes die ik diende
waren kleiner toen ik er vertrok dan toen ik er aantrad. En ook
al die jaren krukte de wereld verder.”
Hij wijst er op dat de Messias kwam voor alle volken. Dat we
ons leven lang onderweg zijn. En hij memoreert dat hij in die 36
jaren meer dan 500 maal een begrafenis heeft moeten leiden.
Itse de Boer werkte enthousiast aan de ontmoeting met de
Moslimgemeenschap in Delfzijl, hetgeen overigens niet altijd
door iedereen werd gewaardeerd. “Spannend, maar boeiend!”
Hij wil in vrede afscheid nemen, in het licht van Kerst. “Onder
het voorteken van de geboorte gaat het veelbelovend verder
met God en mensen. Ik hoop er van te genieten en te getuigen,
en ik hoop dat ook u er van zult genieten en van zult getuigen.”
En dan komen de woorden waarmee ds. De Boer altijd zijn
preken afsluit en waardoor je als organist precies weet wanneer
je weer aan de bak moet: “In de naam van de Vader, de Zoon
en de Heilige Geest. Amen.”
Maar niet alleen de organist moet aan de bak. Sopraan Gera
van der Hoek zingt na de preek een aria uit het
Weihnachtsoratorium: uit de cantate die bedoeld is voor deze
zondag de Echo Aria. Het mooie orgel lijkt geknipt voor de echo
uitbeelding.
Vervolgens neemt collega predikant Dineke Ferwerda de dienst
over.
De gebeden klinken op, met het door Gera gezongen Pater
Noster.
Da. Ferwerda spreekt Itse toe en noemt hem een goede collega
“met een positieve, beminnelijke houding. Je gaat genieten van
een welverdiend emeritaat, je was al een jaar in overtijd.”
Nadat we nog gezongen hebben “In Christus is noch oost noch
west” spreekt Itse zingend de zegen uit.
Dan is er uitleidend orgelspel. Uw scribent mag zijn
lievelingsfuga van Bach (BWV 578, in g) spelen.
Afscheid
Daarna zijn er nog wat sprekers.
Piet Lanting neemt namens de kerkenraad van Farmsum het
woord en zegt dat er niet te veel aandacht mocht worden
besteed aan het afscheid. “Dat wilde je niet. Je bent heel
bescheiden. Maar toch laten we je niet zomaar gaan. Tien jaar
heb je lief en leed gedeeld in deze gemeente. In je ‘pastorietuin’
zoals je het altijd zo mooi noemde. Je maakte je zorgen om de
kerk, de restauratie, de aardbevingsschade. En wat was je blij
toen het allemaal klaar was, de kerk met de sacrale ruimte, het
prachtige Lohmanorgel.”
Tjerk de Vries spreekt daarna als voorzitter van de
kerkrentmeesters.
“Je had oog voor wat er speelt in de maatschappij, je vond dat
de kerk er moet zijn voor de wereld om zich heen. Al heel snel
na je aantreden werd je eindredacteur van het kerkblad. De
laatste maanden was je ook nog voorzitter van de Algemene
Kerkenraad, maar dat vond je niet echt fijn. Toch heb je je ook
daar goed doorheen geslagen!”
Wiebke Heeren, tot voor een jaar collega in Delfzijl, komt
vervolgens aan het woord en ze vertelt dat haar bijna een
spreekverbod was opgelegd: “Het mocht niet te veel en te
uitgebreid, het moest een kort en sober afscheid worden.” Ze
dankt Itse voor de collegialiteit: “We konden veel delen.” Ze
kenden elkaar al toen Itse in Winschoten stond. “Je was altijd
volhardend. Je moest zo nodig iets met vluchtelingen. Ook met
moslims. Hoe vaak heb je niet de vraag gehad of dit wel bij je
werk hoorde… Je wilde elkaar ontmoeten, vooroordelen
afbouwen. Dominee zijn voor alle mensen. Ik dank je voor
inspiratie, schoonheid en taligheid.”
Cadeau
Piet Lanting memoreert, als antwoord op de vraag waarom de
afscheidsdienst op oudejaarsdag plaatsvindt, dat Itse meestal
als laatste op een vergadering verscheen, maar nog wel altijd
net op tijd. “31 december was dus de ideale, want laatst
mogelijke datum!”
“Je wilde geen cadeau. Je vond het beter om in plaats daarvan
de Voedselbank een gift te geven. We hebben aan die oproep
gehoor gegeven. Maar je hebt zelf ons als gemeente ter
gelegenheid van je afscheid wél een cadeau gegeven, een
prachtige Cristus icoon voor in het stiltecentrum achterin de
kerk.”
Maar om de predikant helemaal met lege handen te laten gaan
is toch ook wat te gek. Men heeft geconstateerd dat Itse
gebruik maakte van een wel heel ouderwetse mobiele telefoon,
en hij krijgt een up to date mobieltje, alsmede een speciaal voor
hem samengesteld fotoboek met een keur aan foto’s uit de
afgelopen tien jaar gemeenteleven in Farmsum en Delfzijl-Zuid.
Itse geeft toe, nu er wel sprekers waren, dat hij smelt van de lof
die hem wordt toegezongen: “Dat is te veel! Weet dat er ook
wel eens iets in zwakheid is volbracht! En hoe er op
zaterdagavond nog laat werd geschaafd en geschuurd aan de
preek totdat het toch echt tijd werd om te gaan slapen…”
Hij spreekt nog ontroerd zijn dank uit voor het schitterende
kerkgebouw en het voorrecht om hier te mogen vieren: “Het
orgel, de organisten, de akoestiek!”
Na afloop van de dienst is er gelegenheid om de scheidende
predikant de hand te drukken, hetzij in de kerk, hetzij in gebouw
Op de Wierde.
Daar is ook koffie en gebak. Het gebouw blijkt haast te klein te
zijn voor de grote stroom belangstellenden…
Kees Steketee
(de foto’s bij dit artikel werden gemaakt door Aukje van Tholen)