artikelen
Secularisatie
(5 februari 2011)
Als babyboomer moet je je
tegenwoordig verdedigen tegenover
de jeugd.
Je
leeft in welvaart, je hebt je
huis
goedkoop kunnen kopen en nog
een mooi pensioen in het vooruitzicht
ook.
Hoewel ik me niet schuldig voel en
de neiging heb me te verdedigen (de
jeugd van vandaag de dag heeft het
aanmerkelijk beter dan wij in de vijftiger
en
vroege
zestiger jaren) dacht ik
laatst opeens aan een vriend
van me die de gewoonte
had aan het eind van het jaar in de
uitverkoop een agenda aan te schaffen en
daarin vervolgens alle data met de
pen aan te passen zodat hij voor het nieuwe
jaar een heel goedkope agenda
had.
Over leven in welvaart gesproken…
In onze jeugd had je ook nog de zuilen.
Het schijnt dat we blij moeten zijn dat die er nu niet meer zijn.
Het schijnt dat we in een beklemmende omgeving leefden en niets wisten en geen
contact
hadden met mensen die in andere zuilen leefden.
In zekere zin was dat misschien ook zo. Je had (en hebt trouwens!)
christelijke en openbare
scholen, de christelijke verdeeld in ‘gewone’
christelijke, gereformeerde (reformatorische) en
katholieke scholen.
Als gereformeerde ging je niet echt om met katholieken. Al zou ik dat gewild
hebben: in ons
dorp woonde er niet één.
Secularisatie
We hebben het
fenomeen secularisatie.
De oorspronkelijke betekenis van het woord (‘onteigening van het bezit van de
kerk’) ligt ver
bij ons vandaan. Maar de algemeen gebruikte term
‘ontkerkelijking’ zien we dagelijks om ons heen.
Ik kan me nog de commotie herinneren in kerkelijke kring toen het steeds meer
gewoonte werd
om op kalenders en in agenda’s de week met de maandag te laten
beginnen. De zondag was niet
meer de eerste, en daardoor gevoelsmatig
belangrijkste, dag van de week, maar de laatste…
Creatieve geesten bekeken de
wijziging positief: na zes dagen arbeiden was de zondag inderdaad
de zevende
dag geworden, daarbij voor het gemak maar voorbijgaand aan de vrije zaterdag.
Agenda
Een tijdje geleden was er opwinding over een schoolagenda die de Europese
Commissie maakte
voor middelbare scholieren. Je kunt je afvragen wat het doel
van zo’n agenda is, maar hij schijnt
bedoeld te zijn om te informeren over
Europa.
Van de 3.000.000 exemplaren zijn er in Nederland 70.000 verspreid op 400
scholen.
Totale kosten vijf miljoen euro. In het boekje (dat al zeven jaar
bestaat) staan geen christelijke
feestdagen maar wel feestdagen van andere
grote godsdiensten.
Uiteraard is SGP-voorman Van der Staaij daar kwaad over en hij noemt dit de
omgekeerde wereld.
Hij zegt dat Kerst, Pasen en Pinksteren zijn
‘verdonkeremaand’ en hij vraagt zich af hoe dat kan.
Hij heeft er in de Tweede
Kamer schriftelijke vragen over gesteld.
Staatssecretaris Knapen laat weten dat
er wat hem betreft sprake is van ‘een absurde omissie’,
en een woordvoerder
van de Europese Commissie noemde het ‘een tamelijk grove fout’.
De kinderen krijgen nu een losse bijlage, waarin alle publieke vakanties,
inclusief religieuze,
zijn vermeld. Ook in de nieuwe editie zullen alle
feestdagen opgenomen worden.
Wetsvoorstel
Een ander nieuwsfeitje:
Een kamermeerderheid weigerde een wetsvoorstel van D66 te behandelen. De
fracties van V
VD, PVV, CDA, SGP en ChristenUnie verklaarden het voorstel
‘destructief’.
Het ging om de mogelijkheid om samenwerking tussen openbare en bijzondere
scholen te verruimen.
Het destructief verklaren van een voorstel is een unicum
in de parlementaire geschiedenis.
Het feit dat er christelijke scholen bestaan is D66 een doorn in het oog. Die
scholen houden
integratie tegen en zijn een soort laatste wanhopige poging om
de verzuiling enigszins in stand
te houden. Uiteraard zijn die andere partijen
bang voor de aantasting van de vrijheid van onderwijs.
Voor alle duidelijkheid: als scholen wíllen samenwerken heeft niemand daar
iets op tegen, maar de
kritiek op het voorstel zit hem in de dwang die er in
lijkt te zitten: verplicht samenwerken tussen
openbare en christelijke scholen
zien de genoemde partijen niet zitten.
Deze beide voorbeelden illustreren de moderne zienswijze op geloof en kerk:
het is iets voor
de zondag en vooral voor het privé domein.
Binnenkerkelijk
Een verdere definitie van
secularisatie beschrijft de binnenkerkelijke situatie. Van de kerkleden
gelooft lang niet iedereen meer (letterlijk) wat in de Bijbel staat, en het is
zeker niet uitzonderlijk
als kerkmensen eigenlijk maar heel weinig meer
geloven, maar vooral zoekende zijn.
Ik wil hiermee geen lans breken voor atheïsme in de kerk, maar het feit ligt
er wel. En de vele
kerkscheuringen die we gehad hebben zijn toch vooral ook
veroorzaakt door het gegeven dat
geloofsgenoten niet (meer) hetzelfde
geloofden, waarbij de ene groep de andere groep te
vrijzinnig vond (geworden).
En over secularisatie binnen de kerk gesproken: Dat het Samen-op-weg proces
hier en daar
zo moeizaam gaat heeft vooral te maken met praktische en
emotionele overwegingen over
gebouwen en bezittingen. Om eventuele
geloofsverschillen maken we ons niet meer zo druk,
zo lijkt het…
Slot
Waar wil ik naar toe?
Naar de constatering dat ik me verbaas dat we ons zo druk maken over een
verkeerde
kalender en over wetsvoorstellen die het christelijk onderwijs
willen aantasten. Dat is volgens
mij niets nieuws, en dus ook niets
verbazingwekkends.
Dat we het binnen de kerk meer hebben over materiële zaken dan over
geestelijke is
misschien veel verbazingwekkender.
Dat de wereld seculariseert is geen nieuws, dat het binnen de kerk ook gebeurt
eigenlijk
ook niet, maar zouden we ons daar niet veel drukker om moeten maken?
Ik kom, voor de aardigheid, nog even terug op mijn vriend met zijn zelf
aangepaste agenda.
De kerkenwerkagenda, speciaal voor predikanten en kerkelijk
werkers had vorig jaar de
kerkelijke feestdagen niet helemaal correct vermeld.
Dit jaar is het ook weer niet gelukt:
De Eerste Pinksterdag valt op 12 juni,
de Tweede al op 23 mei! Dat was vorig jaar de
Eerste Pinksterdag. Kennelijk
stellen de kerkelijk werkers hun agenda op dezelfde
manier samen als die
vriend van mij ooit…
Ik wil het geen secularisatie noemen, maar slordig is het
wel…
Kees Steketee
> STARTPAGINA
> ARTIKELEN