artikelen   

>  STARTPAGINA
>  ARTIKELEN

Soberheid
(4 april 2009) 

Als ik goed ben ingelicht was Carnaval van oorsprong een
Katholiek feest dat bedoeld was als opsteker om de vastentijd
goed door te komen. Veertig dagen sober leven en vasten lukte
beter als je daaraan voorafgaand even lekker de bloemetjes
buiten had kunnen zetten.
Ik kan me vergissen maar ik heb het idee dat tegenwoordig niet
iedereen die enthousiast Carnaval viert zich ook even
enthousiast aan de vastentijd houdt.

Wel de lusten, niet de lasten, kan zo ongeveer de conclusie zijn.
In Protestantse kring doen we niet aan Carnaval, en ook vasten is niet een activiteit die veel
bedreven wordt. Wat dat betreft kunnen we nog wat leren van de Islam met zijn Ramadan. En
Moslims houden, anders dan Katholieken, hun feest, het Suikerfeest, ná de tijd van vasten!
Wat we wel doen is doosjes vouwen waarin we geld kunnen sparen voor een of ander goed
doel. Een mooi idee, alleen word ik altijd wat kriebelig van de vorm. Doosjes vouwen tot
spaarpotjes, misschien leuk voor de kindernevendienst, maar als volwassene staat het me wat
tegen. Het heeft iets tuttigs zal ik maar zeggen.

Sober, de tijd voor Pasen
Het is alweer vijf jaar geleden dat ik in een van mijn eerste columns in dit blad sprak over de
lijdenstijd (die tegenwoordig zo nodig veertigdagentijd moet heten) en over het sobere leven dat
je zou kunnen nastreven.
Ik had het over een koffiepot die tijdens de afwas gesneuveld was. Het vervangen van alleen de
pot bleek een kostbaarder zaak dan gewoon een nieuw apparaat aan te schaffen. Dat nieuwe
apparaat doet inmiddels overigens al weer vijf jaar dienst, dagelijks wordt er meerdere malen
koffie gezet, dus qua soberheid en zuinigheid scoren we best aardig!
En sober en zuinig leven vind ik een eigenschap die je als christen het hele jaar wel mag
uitdragen.
In de onvolprezen vragenrubriek van Beatrijs in dagblad Trouw, waar ze soms onnozele
etiquetteproblemen bespreekt, maar waar vaak ook interessante dilemma’s aan de orde
komen, stond het probleem van een Katholieke mevrouw. Of ze Carnaval gevierd had vermeldt
het verhaal niet, maar ze vastte, samen met haar man, wel in deze weken voor Pasen. “Door het
jaar heen houden wij van lekker en goed eten met bijpassend drinken. In de vastentijd drinken
we geen alcohol en vereenvoudigen onze maaltijden tot het niveau ‘eenvoudig doch voedzaam’.
Normaal gesproken zijn we gewend onze gasten goed te onthalen met taart, wijn en/of
champagne, uitgebreide kwaliteitsmaaltijden, kaas, et cetera. Onze vraag is hoe we in deze
periode te werk moeten gaan. (…) Moeten we onze overtuigingen maar even overboord zetten,
onze gasten ruim onthalen en zelf meegenieten?”
Beatrijs adviseert ze om alleen Katholieken uit te nodigen, die snappen het wel, en mensen met
een andere levensovertuiging pas na de Pasen weer te eten te vragen.
Het klinkt logisch, maar ik vraag me af of feest vieren, ook als Katholieken onder elkaar,
überhaupt wel past in de vastentijd.
Hoewel ik ook wel weer snap dat het dan sneu is als je net in deze tijd jarig bent, want dan zit je
daar elk jaar weer mee. De moslims plannen hun Ramadan met een kalender met periodes van
vier weken (maanmaanden), zodat die steeds in een andere tijd van het jaar valt. Het ene jaar
ben je dan jarig terwijl je voor zonsondergang niet mag eten en drinken, en ook geen
gemeenschap mag hebben, terwijl je het jaar daarop je verjaardag wél weer uitbundig mag
vieren.

Sober, het hele jaar?
In de vijftiger jaren, kort na de oorlog, lag
Nederland nog in puin, en in mijn jeugd in
Zeeland had je nog de gevolgen van de
Watersnoodramp daarbij. Iedereen was druk
bezig weer een bestaan op te bouwen.
In die tijd zag je ook heel wat huizen met een
bordje ‘Onbewoonbaar verklaarde woning’,
die met, ik geef toe, een beetje een wrange
woordspeling, vaak ook nog onverklaarbaar
bewoond werden.
De laatste tientallen jaren, met onze gestegen
welvaart, zie je, gelukkig, nooit meer van die
huizen met van die bordjes.
Vandaag de dag spreken we graag over de
vijftiger jaren als het toonbeeld van truttigheid,
compleet met stereotype spruitjeslucht.
Maar soberheid was toen, naast hard
werken, zes dagen per week, de normaalste
zaak van de wereld.
Het hele jaar door.

In de huidige tijd krijg ik soms steeds meer het idee dat we in een soort decadentie leven, waarbij het
vooral lijkt of we voortdurend bezig zijn met het verdrijven van de eindeloze verveling die onze zeeën
van vrije tijd met zich meebrengt. Daarnaast leven we in een wegwerpmaatschappij waarin we zaken
in de vuilnisemmer kieperen en een afvalberg maken van allerlei spullen die de naam afval nog lang
niet verdienen…
Nog onlangs maakte ik mee dat mijn printer niet meer wenste te printen, omdat het potje kleureninkt
leeg was. Het printen met alleen de zwarte inkt, die nog láng niet op was, was niet mogelijk. Op de
een of andere manier was het apparaat zodanig ingesteld dat dat niet kon. De printerbouwer
verkoopt graag veel potjes inkt natuurlijk! En een printer die alleen maar zwart-wit afdrukken maakt
bestaat volgens mij niet eens meer…Ik word dus verplicht kleureninkt aan te schaffen die ik niet
nodig heb. 

Begrijp me goed.
Ik verlang niet terug naar de vijftiger jaren.
Laten we blij zijn met onze welvaart, ook nu die door de economische crisis een knauw van jewelste
lijkt te krijgen. De 0,9 procent voorspelde achteruitgang (het rare woord negatieve groei hoor je niet
meer!) is inmiddels bijgesteld tot een procent of wat. Maar nog steeds hebben we het relatief goed.
Misschien worden we door de crisis wel gedwongen ons leven wat soberder te gaan inrichten. Ook
straks, als de lijdenstijd voorbij is en het Pasen is geweest.
Eigenlijk is daar niet eens zo veel op tegen…

Kees Steketee

>  STARTPAGINA
>  ARTIKELEN