artikelen   

>  STARTPAGINA
>  ARTIKELEN

Advent in Winsum
(23 december 2006)

Het is een bijzondere
kerk daar in Winsum, de
Torenkerk.
Lang voor er van Arbo-
wetgeving sprake was
had men er al een
speciale nooduitgang,
rechtstreeks uit de toren
met een trap naar
beneden. Steeds als ik
er weer eens langs
kwam vroeg ik me af
waartoe die buitentrap
diende.
Op zondag 3 december
hoorde ik het: ds.
Wolthuis vertelde me dat
de kerkelijke gemeente
eigenaar is van het kerkgebouw, terwijl de burgerlijke gemeente de baas is over
de toren. Om te voorkomen dat mensen die in de toren moesten zijn over kerkelijk
eigendom naar binnen zouden moeten is er ooit een speciale ingang gemaakt
naar de toren, met daarin de torenkamer.

Op die zondag de derde december, de eerste Adventszondag, bezocht ik een avonddienst. Het zou
een zangdienst worden, die in het teken zou staan van het Magnificat, de lofzang van Maria. Het
vrouwenkoor van het Van Leeuwenconsort zou verschillende versies van dat Magnificat zingen.
Om praktische redenen werd de opzet veranderd. Het koor, onder leiding van Jelke Hamersma,
zong een mis van de Franse componist André Caplet (1879-1925), en ds. Wolthuis had er een
dienst omheen gebouwd.
Wel werden we de kerk ingeleid met het Magnificat: Gastorganist Anco Ezinga speelde,
voorafgaande aan de dienst, een bewerking van Johann Sebastian Bach. De melodie klonk met de
mooi knorrende trompet in het pedaal.
Intussen was het vrouwenkoor, dat zich tot die tijd had opgehouden in de al genoemde torenkamer,
binnengekomen. Het stelde zich op, gekleed in stemmig zwart, met een enkel wit accent en zowaar
ook nog een verdwaalde blauwe spijkerbroek.

Dienst
We werden welkom geheten. Niet alleen de gemeenteleden, maar ook de gasten. En dat waren er
vele. Ik zag mensen vanuit verschillende hoeken van de provincie. Dat deed bij mij de vraag
oproepen in hoeverre deze bijeenkomt nu als een dienst (een samenkomst van de gemeente) was
aan te duiden, of misschien toch meer de benaming concert verdiende.
Gedurende de hele dienst (want daar ga ik toch maar van uit) bleef die vraag me bezighouden.
Ds. Wolthuis besteeg de kansel en droeg, net als verkeersvliegers en werknemers van een call
centrum, een moderne headset met microfoon. Ik moest even aan het beeld wennen, maar hij was
daardoor wel uitstekend verstaanbaar!
Hij lichtte het thema toe: “Leven met verwachting” en vergeleek advent met de verwachting van
kinderen die uitzien naar de komst van Sinterklaas. En “het is goed dat we de Heer prijzen alsof het
feest al begonnen is” zei hij, en hij betoogde dat we ervan opknappen wanneer we “een stijl van
leven leven in Zijn Geest” zonder dat we daarbij de ogen sluiten voor het “zwarte” in het leven.

Tussentijds
We zongen liederen uit de nieuwe bundel Tussentijds: Nummer 5, “In de veelheid van geluiden”
waarvoor de melodie van “Rust mijn ziel uw God is koning” is gebruikt, en die daardoor
onwillekeurig misschien andere associaties oproept dan de dichter zou hebben gewild.
En het vrouwenkoor zong het Kyrie uit de mis van Caplet. Eerst wat onwennig, en soms lastig te
verstaan, maar bij een dergelijke tekst is dat ook niet echt een probleem. Dirigent Jelke hielp soms
met zijn eigen stem de lage partij zachtjes mee…
En we hadden redenen om God te prijzen, en dat deden we ook, weer met een lied uit Tussentijds.
Het koor had intussen het Gloria gezongen, waarbij de unisonoklank opviel in het gedeelte “Qui
sedes ad dexteram Patris” (die zit aan de rechterhand van de Vader).
En bij “Tu solus Altissimus, Jesu Christe”(Gij alleen de Allerhoogste, Jezus Christus) leek het alsof
het ontzag voor de Allerhoogste de sopranen heel even parten speelde.
Kort daarna klonk prachtig het Sanctus, het Heilig, Heilig, Heilig.
Een Credo (Geloofsbelijdenis) hoorden we niet.
Wel “O salutaris hostia quae coeli pandis ostium”(O heilzaam offer dat de ingang van de hemel
opent), oorspronkelijk eigenlijk bedoeld voor het feest van de Sacramentsdag, op de tweede
donderdag na Pinksteren…

Liedboek
Ook uit het oude vertrouwde Liedboek voor de Kerken zongen we: “Op U mijn Heiland blijf ik
hopen”. We waren toen inmiddels bij het Agnus Dei aangekomen. Een mooie schriftlezing
(Johannes 1:28-37, over Johannes de Doper die zijn eigen leerlingen min of meer achter Jezus
aanstuurt) had ds. Wolthuis erbij gezocht.
En we zongen weer samen, gezang 130 uit het Liedboek:
Hoevele zwarte nachten / van bitterheid en pijn / en smartelijk verwachten / ons deel nog zullen zijn
/ op deze donk’re aarde, / toch staat in stille pracht / de ster van Gods genade / aan ’t einde van de
nacht.
En we hoorden achtergrondinformatie over de dichter en diens drijfveren. Wetende dat hij (Jochen
Klepper) zijn lied schreef terwijl de Nazi’s hun schrikbewind uitoefenden als gevolg waarvan hij, mét
vrouw en kind, zelf voor de dood koos, kregen de woorden die we zongen een indringende lading.
En er was, natuurlijk, de inzameling der gaven. Er klonk een uitbundig voorspel op het slotlied,
Psalm 24, en tijdens dat voorspel evalueerden ds. Wolthuis en dirigent Jelke Hamersma alvast
stiekem dat wat geweest was.

Concert
Na de zegen was er, zoals na elke dienst, uitleidend orgelspel, “Nun komm der Heiden Heiland”,
gezang 122, in een bewerking van Kaufmann, en een koraal van, denk ik, Ezinga.
Ons was gevraagd weer te gaan zitten om er naar luisteren.
Dat deden we, hoewel we op die manier niet letterlijk door het orgel werden uitgeleid. Na het
orgelspel klonk een voorzichtig applaus.
Dus toch een concert?
Ik maak wel vaker dergelijke diensten mee, zoals bijvoorbeeld cantatediensten. Voor in de kerk zit
dan een orkest om het koor te begeleiden en de orkestleden zitten er dan soms erg duidelijk alleen
maar “bij”. Ze spelen hun partijtje maar zullen niet meezingen met de samenzangen en ook tijdens
gebeden en lezingen wekken ze niet de indruk er iets mee te maken te (willen) hebben.
Een concert met een dienst als alibi, denk ik dan.
Daarvan was hier in Winsum, gelukkig, geen sprake.
Dirigent en koor zongen trouwens ook uitbundig mee met de samenzangen.
Het was een echte dienst.
En, wat mij betreft, nog een mooie dienst ook…

Kees Steketee

>  STARTPAGINA
>  ARTIKELEN